Hoogleraar Ontwikkelingspsychologie Bram Orobio de Castro van de Universiteit Utrecht heeft samen met collega’s van de Rijksuniversiteit Groningen, de Radboud Universiteit Nijmegen, de Vrije Universiteit Amsterdam, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het Trimbos Instituut tien anti-pestprogramma’s getoetst op effectiviteit. Dat deden zij met financiering van het ministerie van OCW via het NRO. In hun eindrapport ‘Wat werkt tegen pesten?’ concluderen de onderzoekers dat vier programma’s pesten daadwerkelijk terugdringen.

In hun onderzoek bevroegen Orobio de Castro en zijn collega’s kinderen zelf naar pesten en gepest worden. Dat werkte verhelderend: uit het onderzoek komt naar voren dat leerlingen meer worden gepest dan zij aan leerkrachten en ouders vertellen. De mate waarin kinderen op school gepest worden verschilt sterk tussen klassen en scholen. Ook blijkt dat het pesten in het primair onderwijs binnen een schooljaar sterk verminderd kan worden met specifiek op pesten gerichte programma’s. Vooral de programma’s PRIMA, KiVa en Taakspel zijn effectief tegen aspecten van pesten. De Kanjertraining heeft geen aantoonbaar effect op pesten in het algemeen, maar lijkt een effect te kunnen hebben in klassen met veel conflicten. Alles Kidzzz vermindert gedragsproblemen volgens de leerkracht sterk.

De resultaten hebben volgens de onderzoekers de volgende betekenis voor onderwijs en onderzoek:

- Pesten verminderen kan
- Monitoring van de mate waarin kinderen zelf ervaren dat zij en hun klasgenoten gepest worden is essentieel
- Pesten op het voortgezet en speciaal onderwijs is een groot onopgelost probleem
- Pesten verminderen kan worden bemoeilijkt door de organisatorische context
- Welke werkzame elementen (in of buiten een programma) pesten beïnvloeden is nog onvoldoende duidelijk.

De onderzoekers doen daarom de volgende aanbevelingen:

- Anti-pestprogramma's hoeven niet verplicht gesteld te worden
- Pesten op school kan en moet effectief tegengegaan worden
- Scholen dienen systematisch te monitoren hoe(veel) leerlingen aangegeven gepest te worden en of hun handelen daadwerkelijk pesten vermindert of voorkomt
- Effectief omgaan met pesten verdient meer aandacht in de opleiding en ondersteuning van leerkrachten
- De afstemming tussen onderwijs, gemeenten en zorg voor jeugd voor individuele kinderen die veel pesten of gepest worden behoeft verbetering
- Ontwikkeling en onderzoek naar effectieve aanpakken van pesten in het voortgezet en speciaal onderwijs verdient hoge prioriteit.

Meer onderzoeksresultaten zijn te vinden op de projectwebsite.